Złota jesień powoli zmienia się w szarugę. Najwyższa pora przygotować ogród do zimy! Dla ułatwienia przygotowałem listę najważniejszych jesiennych prac w ogrodzie ozdobnym, ważnych w październiku i listopadzie.
Jesień to czas pożegnań: ze słońcem, ciepłem i sezonem. Rośliny szykują się do zimowego spoczynku. Pędy bylin zasychają, z drzew opadają liście, więc jesienna eksplozja kolorów powoli blednie i szarzeje. Nie oznacza to bynajmniej, że brzydnie – dowodzą tego najpiękniejsze jesienne aranżacje.
Wracając do tematu: to ostatni dzwonek, by zdążyć przygotować ogród do zimy. Poniższe kalendarium prac na październik i listopad ułatwi Ci jesienne porządki.
.
Jesienne prace w ogrodzie
Najlepiej zacząć od zaplanowania, co konkretnie musisz zrobić. Dzięki temu o niczym nie zapomnisz, poza tym odhaczanie kolejnych punktów z listy jesiennych prac w ogrodzie daje przyjemną satysfakcję z dobrze spełnionego obowiązku. Każdy ogród jest inny, więc być może nie wszystkie punkty z listy Ci się przydadzą. W końcu jeśli np. nie masz oczka, to nie musisz go czyścić.
Jesienne prace w ogrodzie można podzielić na 5 głównych kategorii:
- Rośliny ozdobne
- Sad i jagodnik
- Warzywnik
- Szklarnia
- Oczko wodne
Rośliny owocowe i warzywnik zostawię na kolejny post. Jesienne porządki w szklarni opisałem w tym wpisie. Tutaj skupię się na jesiennych pracach w ozdobnej części ogrodu, wraz z trawnikiem oraz oczkiem wodnym.
.
Jak dbać o rośliny ozdobne jesienią?
- Jesienne porządki na rabatach – usuń uschnięte liście i pędy roślin jednorocznych i bylin. Nie musisz ścinać kwiatostanów, owocostanów i innych części roślin, które nadal wyglądają atrakcyjnie, takich jak zaschnięte koszyczki jeżówki i rudbekii. Następnie uprzątnij z rabat opadłe liście, jeśli rośliny, z których opadły, w tym roku chorowały lub dręczyły je szkodnik. Przydadzą się wąskie grabie do wygrabiania resztek spomiędzy roślin lub dmuchawa do liści. Zdrowe, suche liście możesz zostawić na rabacie, jako zimową pierzynkę dla ochrony korzeni, kłączy i cebul przed mrozem.
- Trochę inne wykopki – wykop rośliny niezimujące w gruncie i przenieś je do kwater zimowych (zależnie od wymagań danego gatunku, do szklarni, chłonnej altany, piwnicy lub mieszkania).
- Okrywanie – zabezpiecz przed mrozem rośliny ciepłolubne zimujące w ogrodzie. Szczegółowe porady na ten temat znajdziesz w poście Okrywanie roślin na zimę od A do Z.
- Podlewanie – jeśli pogoda skąpi deszczu, nadal regularnie podlewaj rośliny zimozielone. Muszą porządnie się napić, zanim gleba zamarznie. Przerwij nawadnianie roślin, które już straciły liście, aby niepotrzebnie nie przedłużać ich wegetacji.
- Jesienne nawożenie – zakończ zasilanie roślin najpóźniej w październiku, przynajmniej tydzień przed zapowiadanymi przymrozkami. Nawet nawozy jesienne nie powinny być stosowane zbyt późno. Wyjątek stanowią puste stanowiska pod nowe nasadzenia zaplanowane na wiosnę. Jesienią możesz działać na pustych rabatach: właśnie teraz jest dobry moment, by wnieść do gleby część składników odżywczych w formie nawozów organicznych lub mineralnych. Na nieobsadzonych stanowiskach jesienią możesz przekopać obornik, przeprowadzić wapnowanie lub odkwasić ziemię maczką antagorytową, a także zasilić glebę fosforem, potasem, magnezem oraz połową dawki azotu. Uwaga: części podziemne roślin też się liczą – rabata z zimującymi bylinami nie jest pusta!
- Ściółkowanie – uzupełnij ściółki organiczne. Nowa warstwa kory zapewni dodatkowa ochronę dla korzeni i nasady pędów.
- Sadzenie cebulek – do października, a przy ciepłej pogodzie nawet do listopada, możesz sadzić cebule, bulwy i kłącza roślin ozdobnych.
- Nowe nasadzenia – jesień to świetna pora na posadzenie mrozoodpornych drzew, krzewów i bylin – zarówno ozdobnych, jak i owocowych. Starannie przygotuj podłoże w miejscu odpowiednim dla danego gatunku. Najpierw oczyść stanowisko z chwastów, kamieni i innych resztek. Następnie, zależnie od potrzeb sadzonej rośliny, wzbogać glebę kompostem, rozluźnij piaskiem lub zakwaś torfem albo ziemią do rododendronów. Z nawożeniem poczekaj do wiosny.
- Uwaga! Sadzenie roślin ciepłolubnych jesienią to ryzykowny pomysł. Lepiej poczekaj z tym do wiosny. Dzięki temu będą miały cały kolejny sezon na zadomowienie się w nowym miejscu, więc lepiej zniosą zimę. Jeśli mimo wszystko zdecydujesz się na jesienne nasadzenia egzotyków, zadbaj o szczególnie staranne zabezpieczenie zarówno części nadziemnej, jak i korzeni.
.
Zanim przejdziemy dalej wspomnę, że Partnerami tego postu są:
.
Jak dbać o trawnik jesienią?
- Grabienie – Grabienie liści z trawnika jest ważne dla zdrowia murawy. Opadłe liście pozostawiona na trawniku mogą powodować wygniwanie źdźbeł i całych fragmentów darni, ponadto sprzyjają rozwojowi chorób grzybowych trawnika. Możesz wykorzystać zgrabione liście do ściółkowania bylin oraz krzewów ozdobnych. Zapewnią ich korzeniom dodatkową ochronę przed mrozem. Alternatywą jest kompostowanie liści. Uwaga: liście z objawami chorób i szkodników, a także liście orzecha włoskiego, olchy, dębu oraz roślin zimozielonych lepiej wrzucić do brązowych worków na odpady zielone. Spowolniłyby rozkład kompostu i „wzbogaciły” go substancjami szkodliwymi dla innych roślin.
- Do kiedy kosić trawnik? Ostatnie koszenie trawnika wykonuje się od połowy października do początku listopada, mniej więcej tydzień przed pierwszymi przymrozkami. Konkretny termin zależy od części kraju oraz jesiennej pogody. Wyższa temperatura i obfite opady deszczu przyspieszają wzrost trawy i opóźniają termin ostatniego koszenia. Ustaw ostrza kosiarki nieco wyżej niż zwykle, na ok. 4-5 cm. Źdźbła trawy po skróceniu powinny mieć długość mniej więcej 4-5 cm. Ale bez przesady: zbyt długie źdźbła zimą łamię się pod ciężarem śniegu, zagniwają i sprzyjają rozwojowi pleśni śniegowej.
- Jesienne nawożenie trawnika – szczegółowe instrukcje na ten temat znajdziesz w osobnym poście. Mówiąc w skrócie, kluczowe znaczenie ma wybór jesiennego nawozu bez azotu oraz równomierne rozprowadzenie go na trawniku w zalecanej ilości (konieczny jest siewnik!). Nawożenie trawy jesienią przeprowadź najpóźniej na przełomie października i listopada.
- Do kiedy podlewać trawnik jesienią? Zakończ nawadnianie trawy przed pierwszymi przymrozkami. Jesienne podlewanie powinno być znacznie mniej obfite, niż w sezonie. Kolejny raz włącz zraszacze dopiero wiosną.
.
Jak przejść z ogrodem na TY?
Podręcznik “Jak przejść z ogrodem na TY?” to KILKUSET STRONICOWA kwintesencja całej mojej wiedzy i wieloletniej praktyki z zakresu geodezji oraz urządzania i utrzymania terenów zieleni. W prosty i praktyczny sposób wyjaśnia oraz tłumaczy nieoczywiste zagadnienia, z którymi możesz zetknąć się na swojej drodze, od wyboru działki, poprzez formalności projektowe, budowę domu, następnie projekt ogrodu, aż do zakończenia jego urządzenia. Pozwala ustrzec się przed wieloma zagrożeniami, które mogą mieć niekorzystne konsekwencje prawne i finansowe, a także tłumaczy jak samodzielnie zaprojektować i wykonać pozornie trudne prace.
.
Pozostałe jesienne prace w ogrodzie ozdobnym
- Zadbaj o dzikich mieszkańców ogrodu – zostaw w zacisznym miejscu kopczyk liści i gałęzi, jako zimowisko dla jeży i innych ssaków. Wyczyść budki lęgowe i sprawdź, czy są dobrze umocowane – zimą niektóre ptaki chętnie chronią się w nich przed mrozem. Późną jesienią, gdy mróz zacznie pojawiać się także w ciągu dnia, rozpocznij dokarmianie ptaków. Ustaw domek dla owadów lub samodzielnie przygotuj dla nich miejsce do zimowania. W tej roli sprawdzą się wiązka gałęzi, pudełko z suchymi liśćmi lub słomą, kupka kory i szyszek.
- Zbiór nasion – systematycznie zbieraj nasiona roślin jednorocznych, dwuletnich, bylin i warzyw. Wiosną zaoszczędzisz na ich zakupie.
- Wyczyść oczko wodne – usuń opadłe liście, martwe części roślin wodnych i w miarę możliwości oczyść dno zbiornika z mułu. Przerwij dokarmianie ryb zimujących w oczku. Warto zamontować tzw. sztuczny przerębel, który zimą zapewni dostęp tlenu pomimo tafli lodu pokrywającej oczko.
- Posprzątaj ścieżki – regularnie usuwaj opadłe liście ze ścieżek i innych nawierzchni. Gdy zamokną, można się na nich łatwo pośliznąć. Złamana noga lub ręka uniemożliwi Ci kontynuację jesiennych porządków w ogrodzie!
- Wyczyść narzędzia – szczegółowe instrukcje znajdziesz w poście Jak wyczyścić i odkazić narzędzia ogrodnicze bez chemii?
- Schowaj meble ogrodowe – przenieś do altany lub garażu meble wrażliwe na niepogodę, np. wykonane z rattanu, wikliny albo obite materiałem. Meble z plastiku wysokiej jakości możesz śmiało pozostawić zimą na zewnątrz.
.
Podsumowując
Pracowita jesień zaowocuje za kilka miesięcy.
Jeśli teraz się postarasz, na początku nowego sezonu będziesz miał więcej czasu na wiosenne prace w ogrodzie, a jeśli chodzi o same rośliny, z pewnością obudzą w lepszej kondycji.
- Jak zwalczyć mączliki? Czyli domowe sposoby na białe muszki - 4 listopada 2025
- Anielskie ogrody, czyli busem przez polskie ogrody SEZON 8 – OGRÓD 16 - 2 listopada 2025
- Hortensjowy raj, czyli busem przez polskie ogrody SEZON 8 – OGRÓD 15 - 28 października 2025
